Hipotetyczne odsetki w roku 2023 najwyższe w historii

Fala podwyżek stóp procentowych może mieć paradoksalnie pozytywny wpływ na obniżenie dochodów i podatku CIT. Począwszy od roku podatkowego 2020, podatnicy mają prawo zaliczać w koszty uzyskania przychodu hipotetyczne odsetki od niewypłaconych zysków lub dopłat, przeznaczonych na dalszy rozwój spółki. Dla roku podatkowego 2023, stawka odsetek hipotetycznych to rekordowe w historii tej regulacji 7,75%!

Na czym polegają odsetki hipotetyczne w CIT?

Idea wprowadzenia odsetek hipotetycznych narodziła się kilkanaście lat temu w Belgii. Rozwiązanie to ma dwa główne cele. Ma stymulować działalność inwestycyjną firm poprzez zachęcenie ich do reinwestowania zysku w dalszy rozwój firmy. Po drugie, rozwiązanie to ma na gruncie kalkulacji podatkowych wywołać skutki analogiczne do finansowania dłużnego, gdzie wartość wynagrodzenia za udostępnienie kapitału w formie odsetek stanowi koszt podatkowy i obniża podstawę opodatkowania.

Odsetki hipotetyczne i prawo do ich zastosowania występuje wobec zysków, co do których wspólnicy zdecydowali w ramach zatwierdzenia sprawozdania finansowego o jego przeznaczeniu na kapitał rezerwowy lub zapasowy.

Można je także zastosować wobec dopłat wniesionych przez wspólników do spółki (w Polsce znajduje to wyłączenie zastosowanie w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością).

Wysokość odsetek hipotetycznych rozpoznaje się w kalkulacji podatku dochodowego jako koszt podatkowy w roku, w którym dokonano dopłaty lub w którym dokonano decyzji o podwyższeniu kapitału zapasowego lub rezerwowego.

Odsetki hipotetyczne w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych

Regulacje dotyczące zasad naliczania odsetek hipotetycznych podatnicy odnajdą w rt.. 15cb. Ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Wynika z tego zatem, że prawo to dotyczy wyłącznie podatników CIT.

Przepisy w tym zakresie podatnicy mogli po raz pierwszy wykorzystać w rozliczeniu za rok 2020 w odniesieniu do dopłat lub podwyższeń kapitałów rezerwowego lub zapasowego dokonanych w roku 2019.

Wysokość odsetek hipotetycznych wyznaczana jest przez stopę procentową: stopę referencyjną NBP obowiązującą w ostatnim dniu roku poprzedzającego rok podatkowy, powiększoną o 1 punkt procentowy. I tak oto, dla rozliczenia podatku dochodowego CIT za rok 2022, właściwa będzie stopa referencyjna NBP aktualna na dzień 31.12.2021, powiększona o 1 punkt procentowy: 2,75%. 

Dla roku podatkowego 2023 będzie to już jednak 7,75%, gdyż stawka referencyjna NBP na ostatni dzień grudnia 2021 wynosiła już 6,75%.

Ustawowe ograniczenia w naliczaniu odsetek hipotetycznych 

Ustawodawca przewidział kilka ograniczeń w zakresie prawa do rozpoznania i zaliczenia w koszty podatkowe hipotetycznych odsetek. Pierwszym z nich jest okres przez jaki dla danej dopłaty lub podwyższenia kapitałów rezerwowego lub zapasowego można naliczać owe odsetki. Okres ten wynosi 3 lata podatkowe. Po ich upływie, w stosunku do dopłaty lub podwyższenia kapitałów, dla których rozpoznawane były odsetki, nie można w następnych latach podatkowych korzystać z tej preferencji. 

Powiązana z powyższym ograniczaniem jest regulacja dotycząca dopłat lub podwyższeń kapitałów zapasowego lub rezerwowego, co do których rozpoznano odsetki hipotetyczne, ale które zwrócono wspólnikom przed upływem 3 lat. W stosunku do zwróconych wówczas środków i rozpoznanych uprzednio w poczet wyniku podatkowego odsetek, należy rozpoznać przychód podatkowy odpowiadający wysokości tychże odsetek, w dacie dokonania wypłaty.  

Kolejnym ograniczeniem jest wysokość odsetek hipotetycznych, którą można rozpoznać w poczet kosztów podatkowych. Jest to limit 250.000 zł, co u dużego podatnika CIT (19%) oznacza maksymalną korzyść podatkową w wysokości 47.500 zł, a u małego (9% stawka CIT): 22.500 zł.

Co logiczne, przepisy jednoznacznie wskazują, że odsetek hipotetycznych nie można rozpoznawać w stosunku do zysku przeznaczonego na pokrycie straty. Możliwa jest jednak sytuacja, w której spółka posiada w bilansie straty z lat ubiegłych, ale w stosunku do wypracowanego za dany okres zysku wspólnicy nie postanawiają o jego przeznaczeniu na pokrycie strat, ale na podwyższenie kapitału zapasowego. Wówczas, w stosunku do tego podwyższenia, mimo braku rozliczenia strat z lat ubiegłych, można rozpoznać koszt uzyskania przychodu w wysokości odsetek hipotetycznych.

Przykład

W kwietniu 2023 roku wspólnicy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością zebrali się na zwyczajnym zgromadzeniu wspólników, przedmiotem obrad którego jest między innymi decyzja o przeznaczeniu zysku za rok 2022, który zgodnie ze sprawozdaniem finansowym wyniósł 1.000.000 zł netto.

Wspólnicy podjęli decyzję o przeznaczeniu całości zysku na podwyższenie kapitału zapasowego spółki. Uchwałę podjętą w tej sprawie przekazali do swojego biura rachunkowego wraz z informacją, że co najmniej w trakcie tego roku podatkowego nie będą podejmowali dalszych uchwał w sprawie wypłat zysku przeznaczonego na kapitał zapasowy, wobec czego proszą o rozliczenie w wyniku podatkowym spółki odsetek hipotetycznych.

W ślad za tą decyzją księgowy sprawdził wysokość stopy referencyjnej NBP aktualnej na ostatni dzień poprzedniego roku podatkowego, tj. 2022 i obliczył, że właściwa stawka odsetek hipotetycznych wynosi 7,75%. Obliczył w ten sposób wysokość odsetek hipotetycznych, która wynosi 77.500 zł. Kwota ta nie przekroczyła tym samym ustawowego limitu 250.000 zł i jej całość rozpoznał on w poczet kosztów podatkowych spółki w roku 2023.

Zamknięcie roku obrotowego z WZ Partners

Zapraszamy do kontaktu, jeśli przy okazji rozliczenia rocznego w podatku dochodowym CIT chcą Państwo zweryfikować możliwe do zastosowania preferencje podatkowe lub ulgi. Eksperci naszego działu podatkowego pomogą również w prawidłowym przeprowadzeniu i udokumentowaniu zgromadzenia wspólników, także w zakresie uchwały o podziale zysku i skorzystaniu z hipotetycznych odsetek.